سیستم معافیت ( immune system )،انتی بادی ها ( Antibodies ) و انتی بادی های مونوکلونال ( Monoclonal Antibodies/mAb)

انتی بادی چګونه عمل می کند؟

وقتیکه یک ماده بیګانه داخل بدن شود، سیستم معافیت بدن میتواند انرا بحیث یک ماده اجنبې تشخیص دهد زېرا مولیکول های که در سطح انتجن وجود دارند با مولیکول های موجود در بدن تفاوت دارند۰ سیستم معافیت برای از بین بردن مهاجم از یکتعداد میکانیزم های استفا ده می کند، که یک از مهمترین انها تولید انتی بادی است۰طوریکه در بالا تذکر داده شد که انتی بادی ها توسط حجرات سفید خون بنام لیمفوسیتهای B یا حجرات B تولید می شوند۰ حجرات B و T روی سطح خود رسیپتور ها را به ترتیب  B cell receptors/ BCR و  T cell receptors /TCR  حمل می کنند۰ این در اثر باز سازی جینیتیکی در مغز استخوان رخ میدهد که منجربه رشد حجرات B و T با  BCR و TCR  درمقابل انتیجن های مختلف می شود۰ ۰ وقتیکه یک انتجن به سطح حجره B وصل شود، حجره B را تحریک نموده ، فعال می گردد تا خود را تقسیم کند، که به موجب ان یک ګروپ از حجرات مشابه یا یکسان بنام کلون ( clone ) تشکیل تا به پختګی یا بلوغ  برسند۰ این جحرات بالغ  بنام حجرات پلازماسل ( plasma cells ) نامیده می شوند که میلیونها انتی بادی را در جریان خون و سیستم لمفاوی افراز می کنند۰

به عنوان مثال هنګامی که یک ویروس داخل بدن می شود حجرات خاصی از سیستم معافیت انرا محاصره کرده و به حجرات سفید خون که بنام حجرات B نامیده می شوند اطلاع می دهند۰ وقتیکه حجره B با انتیجن ویروس مواجه می شود، شروع به تولید انتی بادی ها ی می کند که انتیجن را شناسایی می کند۰ اګر این اولین بار است که بدن با این ویروس مواجه می شود، تولید انتی بادی بصورت کمی اهسته ترصورت می ګیرد ودرحالیکه بدن با ویروس مهاجم مبارزه می کند، شخص میتواند مریض شود۰ اما انتی بادی ها با وجود از بین رفتن ویروس دربدن باقی می مانند۰ بنا برین اګردفعه دیګر بدن درمعرض همان ویروس قرار ګیرد بسرعت انتیجن های ویروس را تشخیص می دهند۰ انتی بادی ها به انتیجن های ویروس وصل و به حجرات سیستم معافیت سیګنال می دهند تا با ان مبارزه کنند۰ 

کلمه دیګر برای انتی بادی ، ایمونوګلوبولین ( Immunoglobulin ) است که به اختصار Ig نامیده می شود۰ ګاما ګلوبولین ( Gammaglobulin ) بعضی اوقات به عنوان مترادف (  synonym)  ایمونوګلوبولین بکار برده می شود، اما این ګمراه کنده است، زیرا ګاما ګلوبولین ها لزوما ایمونو ګلوبولېن نیستند و ایمونو ګلوبولین ها در خارج از ناحیه ګاما نیز یافت می شوند۰

انتی بادی ها یا ایمونوګلوبولین ها (  Ig ) انتی بادی های هستند که در حجرات بنام پلاسما سل ( plasma cell ) تولید می شوند که از لمفوسیت های B فعال شده سرچشمه می ګی ند۰

پنج نوع اصلی ایمونوګلوبولین ها در انسان وجود دارند که عبارند از:  IgM ، IgG ، IgA  ،IgD ، IgE  

۰ Immunoglobulin M (  IgM ) :

۰   ۵ – ۱۰ ٪ ایمونو ګلوبولین  پلاسما را تشکیل می دهد۰

۰ از پلاسنتا عبور کرده نه میتواند۰ بنابرین طفل با غلظت بسیا ر پایین IgM در پلاسما تولد می شود۰ مقدار ان در ماهای اول زندګی بطور مداوم افزایش می یابد۰

۰قسمت زیاد ان در پلاسما وجود دارد۰

۰ IgM دفعه اول در هنگام یک انفیکشن حاد ( acute infection ) تولید و پس از پایان انتان ناپدید می شود۰ بنا برین مشاهده IgM در خون نشاندهنده انتان حاد است. 

IgG) Immunoglobulin G ):

۰  ۷۵ – ۸۰ ٪ ایمونو ګلوبولین پلاسما را تشکیل می دهد و مهمترین ایمونو ګلوبولین در دفاع مقابل انتانات است۰

۰ هم درداخل و هم در خارج حجره یافت می شود۰

۰ میتواند از پلاسنتاعبور نماید و به جنین منتقل شود۰ طفل نوتولد شده دارای سطح بلند IgG در پلاسما نسبت به مادراست۰ مقدار ان پس از تولد به سرعت کاهش می یابد و در حدود ۶ ماهګی به حد اقل می رسد۰

۰ IgG را میتوان پس از مدت طولانی در خون بعدازانفیکشن در یافت نمود، اکثرا در طول تمام عمر ( Life long )۰ موجودیت IgG برای انکه  ایا قبلا به یک انتان مشخص مانند chickenpox مبتلا شده اید استفاده می ګردد۰

Immunoglobulin A (IgA ) :

۰ یک قسمت ان در حجرات پلاسما سل در مغز استخوان و بخشی دیګر ان درحجرات پلاسما سل در غدوات زیر مخاط (  submucosa) درامعا، بخش تنفسی و طرق بولی تولید می شود۰

۰  ۱۰ – ۱۵ ٪ ایمونو ګلوبولین پلاسما را تشکیل می دهد۰

۰ در دفاع از غشای مخاط مهم است و در ترشحات یا افرازات مختلف ( لعاب دهن ، اشک، colostrum ، دستګاه تنفسی و طرق بولی تناسلی) یافت می شود۰

۰ از پلاسنتا عبور کرده نمیتوان و طفل با مقادیر تقریبا غیر قابل اندازه ګیری تولد می شود۰ در طول سال اول زندګی یک افزایش بسیاربطی در مقدار ان دیده میشود و سپس در ان افزایش قابل ملاحظه دیده می شود۰

۰ Immunoglobulin D ( IgD ):

۰ در  plasma cells در مغز استخوان تولید می شود۰

۰ مقدار زیادان بصورت متصل با غشای لمفوسیتهای  Bیافت می شود۰

۰ فعالیت یاوظیفه ان کاملا شناخته نشده است۰

۰ Immunoglobulin E ( IgE ):

۰ به حجرات  mast cells و  basophil granulocytes وصل می ګردد ، ازاد شدن هیستامین و سایر مواد vasoactive  را فعال می سازد۰

۰ کمتر از٪ ۰،۰۱ ‎از انتی بادی های سیرم را تشکیل می دهد۰

۰ این نوع ایمونو ګلوبولین موثرترین انتی بادی در مقابل پارازیت ها از جمله کرم ها ( helminths ) است

۰ در عکس العمل های الرژیک مقدار ان افزایش می یابد۰

 ۰ IgE را میتوان پس ازیک الر ژن خاص مانند ګرده علف ( grass pollen ) تعین کرد۰

علاوه بر انتی باد ی های که بطور طبعی در بدن تولید می شوند، از انتی بادی ها میتوان بحیث دوا برای تداوی بیماری های مانند سرطان و بیما ری آوتوایمیون ( autoimmune disease ) و غیره استفاده کرد۰

انتی بادی مونوکلونال چیست؟

انتی بادی های مونوکلونال پروتئین های مصنوعی هستند که در لابوراتوار تولید می شوند که دفاع طبیعی بدن را تقلید می کنند ونشان دهنده یک نوآوری مهم طبی درطب معاصرهستند۰ انها برای هدف قرار دادن پروتئین ها یا انتی جن های خاص در سطح حجره طراحی شده اند۰ وقتیکه یک انتی بادی مونو کلونال به انتجن هدف وصل شود، میتواند یک عکس العمل معافیتی ایجاد نماید که میتواند به تخریب حجره ای مورد نظر کمک کند۰یا به عبارت دیګرانتې بادی مونوکلونال، انتی بادی (نوعی پروتئین های ساخته شده توسط انسان) است که میتوانند بطور مصنوعی در یک هیبریدوم ( Hybridoma ) تولید شود، که ا زادغام  یا ترکیب ( fusion ) یک دانه لمفوسیت B با یک حجره میلوم که نوع خاص حجره سرطانی است تشکیل می شود۰ هیبریدوم را میتوان به تعداد حجرات مورد ضرورت با همان محتوای جینیتیکی – یک کلون، تکثیر کرد. یک انتی بادی موئوکلونال تنها به یک اپی توپ ( epitope قسمت از انتیجن که توسط انتی بادی شناسایی می ګردد) وصل می گردد.برعکس ، انتی بادی های پولی کلونال با چندین اپی توپ وصل می ګردند و توسط دسته های مختلف از حجرات  Bکه انتی بادی هاې مختلف را تولید می نماېند تولید می شوند۰ یا به عبارت دیګر  انتی بادې های پولی کلونال مخلوطی ازانتی بادی ها از کلون های مختلف حجرات تولید کننده انتی بادی هستند۰ 

انتی بادی های مونوکلونال در تداوی امراض مختلف مانند سر طان، امراض آوتو ایمون، امراض انتانی، در پیوند اعضا برای جلوګیری از واکنش سیستم معافیت در برابر عضو خارجی یا بیګانه، امراض التهابی ،امراض عصبی یا نیورولوژیک و امراض الرژیک و غیره بکار برده می شوند.

هیبریدوم ( Hybridoma ) چیست؟

یک هیبریدوم عبارت از یک جحره جاودانه ( immortalized cell ) شده است که میتواند درکشت حجره وی ( cell culture ) رشد نموده و یک انتی بادی واحد را تولید کند۰ هدف ان تولید مقادیر زیادی ازانتې بادی های مورد نظر می باشد۰

حجره جاودانه شده به حجرات اطلاق می گردد که تغیر یافته اند تا به طور نا محدودی تکثیر( proliferation ) شوند و به انها اجازه می دهد تا برای مدت زمان طولانی کشت شوند.این حجرات از منابع با اختلا لات کروموزومی یا mutation  مانند تومور ها ( tumors ) بدست می ایند و به دلیل رشد و تولید مجدد ( reproducibility ) مداوم برای تحقیقات مهم هستند.  

بطور طبعی در محیط کشت,خارج از بدن ( in vitro ) لیمفوسیت طی چند هفته می میرند و بهمین دلیل این لیمفوسیت ها با حجرات سرطانی بنام میلوم ادغام ( fusion ) می شوند۰ حجرات میلوم مانند دیګر حجرات سرطانی قادر هستند که بصورت نا محدود تقسیم ( تکثیر ) شوند که به حجرات جاودانه یاد می شوند۰ این دسته حجره وی جاودانه که ادغامی ا ز لیمفوسیت  B و حجرات میلوم هستند ، یک دسته حجره وی هیبریدی را تشکیل می دهند که خصوصیت هردو حجره ادغام شده رادارا می باشد۰

تکنولوژی هیبریدوما ( Hybridoma technology ) 

یکی ازراه های بسیار معمول تولید انتی بادی های مونوکلونال استفاده از تکنولوژی هیبریدوم است۰ یا به عبارت دیګر تکنالوژی هیبریدوما یک میتود تولید تعداد زیادی انتی بادی های مشابه است که بنام انتی بادی های مونوکلونال نیز نامیده می شود۰ این پروسه با تذریق یک انتیجن به موش ( یا پستاندار دیګر ) شروع می شود تا عکس العمل معافیتی را تحریک نماید۰ درین صورت نوعی از حجرات سفید خون بنام حجرات B ( B-lymphocytes ) انتی بادی را تولید می کند که به انتیجن ذرق شده وصل می ګردد۰ سپس یکدانه ازین لمفوسیت تولید کننده انتی بادی را ازطحال موش استخراج و با یک حجره سرطانی میلوم ادغام می نمایند تا یک کلاس یا رده ازحجره هیبرویید را که بنام هیبریدوما ( hybridoma ) نامیده می شود تولید نماید که خصوصیات هردوحجره ادغام شده یعنی هم دارای توانایی تولید انتی بادی از حجرات B وهم طول عمر و تولید مثل حجرات میلوم را دارد۰

شکل نشان میدهد که چګونه حجرات موش با حجرات سرطانی کشت شده ادغام یا ترکیب می شوند. حجره بدست امده از ترکیب دو حجره بنام حجره هیبریدوما یاد می شود۰ این حجره هم عمر طولانی دارد و هم قابلیت تقسیم شدن رادارد۰ 

فوتواز

Biotech Academy - Denmark 

تاریخچه مختصری انتی بادی های مونوکلونال

ادامه دارد۰۰۰